De trap met zicht op de glas in loodramen brengt ons naar het atelier van Joris. Hier gebeurt het dan: het bedenken, experimenteren, beoordelen, opschrijven, nieuwe manieren bedenken, opnieuw beginnen, en uiteindelijk het smelten van glas tot een of meerdere kunstwerken.
Joris heeft hier vier ovens staan, waaronder een gasoven. De kleinste oven is vooral om te experimenteren met verschillende soorten glas om te bepalen hoeveel keren een glassoort kan gesmolten worden en welke soorten glas kunnen gecombineerd worden. Hoe meer Joris over zijn werk vertelt, hoe meer ik onder de indruk ben van zijn kennis en kunde en de manier waarop hij met zijn ovens overweg kan. Joris verzekert mij dat een oven een eigen wil heeft, maar ik begrijp aan zijn uitleg dat Joris door zijn jarenlange ervaring toch nog veel controle heeft over het smeltproces. Er zijn heel wat regels waar je je moet aan houden en Joris beheerst ze perfect en dat geeft hem ruimte om technieken uit te proberen.
Joris toont mij een blauw stukje glas (foto), een zogezegd 'mislukt' experiment. Hierdoor weet Joris dat dit specifieke glas maar een keer kan gesmolten worden. Maar hij houdt wel van het het patroon wat in het glas is ontstaan en noteert het voor het eventuele gebruik ervan in de toekomst.
Joris weet wanneer hij de oven kan openen om te crash-koelen, een methode waarbij het smelten van het glas abrupt tot stilstand wordt gebracht, bijvoorbeeld bij het laten doorzakken van glas (foto).
Een andere techniek is kammen (roeren) van het verhitte glas. Als het glas zacht en kneedbaar is geworden, roert Joris erin met haken om kleuren te mengen. Het resultaat is een uniek, organisch ontwerp in een massief glasblok (foto). Het lijkt mij een fascinerende, maar gevaarlijke techniek en inderdaad: tijdens het kammen moeten er twee extra mensen aanwezig zijn om de veiligheid te garanderen.
Ondertussen zal je het al begrepen hebben dat Joris Messiaen een kunstenaar is met een doordachte en methodische aanpak. Voor Joris aan een nieuw kunstwerk begint, gaat er heel wat denk- en tekenwerk aan vooraf. Dan volgen de experimenten en tests met glas om de beste resultaten te bereiken. Hij maakt van elk experiment en elk kunstwerk uitgebreide en nauwkeurige notities, waar hij later kan op terugvallen. Zo blijft Joris zijn kennis aanscherpen. En als de oven zijn eigen zin doet, zoals Joris het zegt, zijn er nog de kleine of grote dingen waar hij als kunstenaar geen invloed op heeft, die ontstaan in het proces van het maken en het kunstwerk authenticiteit geven.
Hieronder vind je nog de foto's die Karen Sohie nam in het atelier van Joris, voor haar deelname aan het groepswerk van Project X. Ze wist met haar camera de zorg en aandacht die Joris aan zijn werk geeft, perfect vast te leggen.
Christel Foncke
